KRUIWAGEN XXXXI

Lezingenreeks over Gents erfgoed, volgende onderwerpen komen aan bod: 

°Archeologisch onderzoek op de voormalige tuinzone van het Gentse Augustijnenklooster - Tomas Bradt (archeoloog Monument Vandekerckhove)

De grootschalige opgraving op de voormalige tuinzone van het Gentse Augustijnenklooster, uitgevoerd door Monument Vandekerckhove tussen 2016  en 2018, bracht aanzienlijk wat interessante archeologische vondsten en verhalen over de Gentse stadsontwikkeling aan het licht. In 2023 kon het basisrapport over dit onderzoek afgerond worden. Door de grote oppervlakte van het onderzoek (bijna 7400m²), werd een  (totaal)zicht verkregen op de eerste ingebruikname én de daarmee gepaard  gaande grootschalige omvorming door de mens van het oorspronkelijke  landschap. Deze natte locatie moest duidelijk plaatsmaken, of beter gezegd,  ingeschakeld worden binnen de toen volop aan de gang zijnde stadsuitbreiding van Gent. De Gentenaars slaagden erin om op korte tijd dit natte gebied op te hogen, te draineren en om te vormen tot een volwaardig stadsdeel, waarna in de loop van de 13de eeuw bewonings- en andere (meer ambachtelijke) economisch interessante activiteiten konden plaatsvinden. Van  het oorspronkelijke landschap valt momenteel niets meer te zien, maar door  het archeologische onderzoek werd dit toch vastgelegd en op die manier  vereeuwigd. In de lezing zal het onder andere gaan over dit landschap, maar ook over  het tijdelijk opslaan van levende vis in zogenaamde ‘savoren’ of visreservoirs, over de rijkelijk met leer en metaal gevulde 14de -eeuwse visvijver die  zich centraal binnen de oorspronkelijke tuin van het Augustijnenklooster bevond en waarin heel wat informatie over allerhande ambachten opgeslagen  bleek, over een evolutie in laatmiddeleeuwse bewoningstechnieken gaande  van houtbouw over vakwerkbouw tot baksteenbouw, en tenslotte ook over  een merkwaardig stukje begraafplaats waarbij opvallend veel kinderen en  meervoudige begravingen werden aangetroffen. Kortom, een archeologisch  onderzoek met een groot wetenschappelijk potentieel dat ons in staat stelt  heel wat bij te leren over economische, materiële, culturele, sociale, religieuze en politieke aspecten van de laatmiddeleeuwse Gentse samenleving.

°Baarle, tussen kouters en Leie - Jorre Herpels

Moderne ontwikkelingen veranderen in een hoog tempo de traditionele landschappen met een versneld identiteitsverlies tot gevolg. Ook in Baarle, een  dorp ten westen van Gent, onderging het oorspronkelijke agrarische landschap met kouters en meersen een ware metamorfose. De aanleg van de  E40 en het bijbehorende afrittencomplex hebben Baarle sinds de eerste helft  van de 20ste eeuw getransformeerd tot een knooppunt van industriële en  residentiële functies. Ook anno 2024 staan er nog heel wat ruimtelijke ontwikkelingen op de agenda voor Baarle. Hierbij rijst de vraag hoe het landschap van Baarle doordacht kan worden ingericht met aandacht voor zijn  rijke geschiedenis en erfgoed.

°Archeologisch onderzoek aan de Drabstraat - Geert Vermeiren

Momenteel is men volop bezig met de nieuwbouwfase van DING. Niets op de werf herinnert nog aan de maanden van archeologisch onderzoek die aan de bouw vooraf gingen. De informatie die de bodem bewaard hield is opgegraven, de bodem heeft zijn geheimen prijsgegeven. Het perceel ingesloten tussen de Drabstraat, het Huis Leten, de binnentuin van Hotel De Coninck en de Jan Breydelstraat heeft ons archeologische informatie opgeleverd die ons een zicht gaven op eeuwen aan gebruiksgeschiedenis en bewoning. Dat we mochten hopen op een spectaculair resultaat stond in de sterren geschreven. De locatie was namelijk een middeleeuwse hotspot, gelegen langsheen  de handelsweg naar Brugge en vlakbij de Gras- en Korenlei, de middeleeuwse haven. En het was spectaculair. Zoals steeds komen de meest uitzonderlijke zaken aan het licht ... als de tijd dringt. Ook hier was dit niet anders. Tijdens de laatste dagen van ons archeologisch onderzoek werden de resten van een houten huis aangetroffen. Meteen is een dergelijk goed bewaarde constructie een unicum voor Gent. Maar de klok tikte verder … Alles werd er aan gedaan om de constructie zo gedetailleerd mogelijk te onderzoeken en vooral om de houten constructie zo intact mogelijk te lichten.  En het is gelukt! Deze constructie uit de 12de eeuw is de vroegste bewoningsfase op het terrein dat we konden onderzoeken. Sindsdien is het terrein non-stop bewoond en gebruikt geweest. Kort na de houtbouw verrijzen in deze zone de voor Gent zo kenmerkende patriciërswoningen in Doornikse kalksteen. Verschillende constructies in Doornikse kalksteen konden onderzocht worden. Maar de wirwar van muren maakt een reconstructie niet eenvoudig. Zijn de muren onderdeel van aanpalende stenen, zijn het erf-afsluitingen, of zit er een fase tussen die teruggaat tot een ‘inliggend’ steen? Dit is nog voer voor verder onderzoek.

Na de ‘Doornikse’ fase schakelde men over op baksteenbouw. Op dat moment werd de rooilijn langsheen de Drabstraat ook langzaam maar zeker volgebouwd en elk ‘open’ deel werd benut. De verschillende kelderruimtes en funderingen herinneren aan deze periode.

En zo werd in januari 2024 opgraven uiteindelijk uitgraven om vervolgens over te gaan tot opbouw en een nieuwe schakel te vormen in de geschiedenis van deze plek.