Eindejaarslezing - Sint-Baafshuis

Dit voorjaar werd met de restauratie van het interieur van de neo-byzantijnse kapel het sluitstuk gezet op een herbestemmingstraject dat bijna 20 jaar duurde en waarvan reeds een eerste deel, de vergader- en leszalen, in 2016 in gebruik werd genomen. Wat in 2004 begon als een ambitieus masterplan, groeide uit tot een zorgvuldige transformatie van een gesloten seminariecomplex tot een open stedelijk huis — het Sint-Baafshuis. De terugkeer van het Bisschoppelijk Seminarie naar zijn historische locatie in Gent markeert het herstel van een bijzondere sociaal-culturele waarde. Het seminarie vond hier al in de 16de eeuw zijn oorsprong en groeide vanuit dit hart uit tot het huidige complex.

Het uitgangspunt van de gecombineerde restauratie-, renovatie- en nieuwbouwcampagne was een duurzame, flexibele herbestemming met maximaal behoud. Het complex kreeg een nieuwe indeling volgens zijn historische typologie. Zo zijn de vroegere seminaristenverblijven uit 1750 heringericht als kantoren, terwijl de statige zalen uit de 18de eeuw opnieuw dienen als vergader- en lesruimtes. Ook de middeleeuwse kelders en de zolders kregen een ondersteunende functie. De 19de-eeuwse kapel werd omgevormd tot een vlak auditorium. Strategische nieuwbouw en ondergrondse toevoegingen herstellen de circulatie en nemen technische en programmatische noden op. Terwijl het monument zijn historische waardigheid terugkreeg werd de Regnessestraat opnieuw als zachte doorsteek geopend.

Achter de schermen liep een breed onderzoekstraject: bouwhistorisch, archeologisch en materiaaltechnisch. Archieven van o.a. het Bisdom, Erfgoedhuis, Beeldbank Gent en KIKIRPA, in combinatie met bouwsporenonderzoek, brachten verrassingen aan het licht: sporen van een 18de-eeuwse gevelafwerking in imitatiemetselwerk, een verborgen 18de-eeuwse dienstverbinding, een middeleeuwse keldertrap, visgraatmetselwerk in Doornikse steen en nog vele andere.

Met het nieuwe poortgebouw aan de kant van de kathedraal opent het complex, dat voorheen enkel naar binnen gekeerd was, zich nu voor het eerst naar de stad en nodigt het uit om naar binnen te wandelen. De recent aangelegde binnentuin vormt een groene oase in de oudste kern van de stad. Tijdens deze lezing nemen we u mee door het traject van keuze en precisie: van masterplan tot uitvoering. U ziet hoe oud en nieuw in dialoog treden en hoe het Sint--Baafshuis opnieuw een gastvrije plek werd voor vorming, ontmoeting, cultuur en dialoog — midden in Gent.

Tekst en foto door Koen Dekeyser